Φιλοπατρία

«Ρόμπερτ Μαντέλ, η κακή ιδιοφυΐα του ευρώ»

Για τον αρχιτέκτονα του ευρώ, η απομάκρυνση της μακροοικονομίας από του εκλεγμένους πολιτικούς και η αναγκαστική απορρύθμιση ήταν μέρος του σχεδίου

Η ιδέα ότι το ευρώ έχει «αποτύχει» είναι επικίνδυνα αφελής. Το ευρώ κάνει ακριβώς ό, τι ο δημιουργός του – και οι πλούσιοι 1%-δες που το ενέκριναν – πρόβλεψαν και το σχεδίασαν για να κάνει.

Αυτός ο δημιουργός είναι ο πρώην οικονομολόγος του Πανεπιστημίου του Σικάγου Ρόμπερτ Μαντέλ. Ο αρχιτέκτονας των «οικονομικών της προσφοράς» είναι σήμερα καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Κολούμπια, αλλά εγώ τον ήξερα μέσω της σύνδεσής του με τον καθηγητή μου του Σικάγο, Milton Friedman, πίσω πριν η έρευνα του Mundell για τα νομίσματα και τις συναλλαγματικές ισοτιμίες είχαν παράξει το προσχέδιο για την ευρωπαϊκή νομισματική ένωση και ένα κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα.

Ο Mundell, τότε, ήταν περισσότερο ανήσυχος με τις ρυθμίσεις της τουαλέτας του. Ο καθηγητής Μαντέλ, ο οποίος έχει και ένα βραβείο Νόμπελ και μια αρχαία βίλα στην Τοσκάνη, μου είπε, έξω φρενών:

«Δεν θα μου επιτρέψουν καν να έχω μια τουαλέτα. Έχουν κανόνες που μου λένε ότι δεν μπορώ να έχω μια τουαλέτα σε αυτό το δωμάτιο! Μπορείς να το φανταστείς; «

Στην προκειμένη περίπτωση, δεν μπορώ. Αλλά δεν έχω μια ιταλική βίλα, έτσι δεν μπορώ να φανταστώ τις απογοητεύσεις των εσωτερικών κανονισμών που διέπουν την τοποθέτηση των ανέσεων.

Αλλά ο Mundell, ένας δυναμικός Καναδο-Αμερικανός, σκόπευε να κάνει κάτι γι ‘αυτό: να καταλήξει με ένα όπλο που θα φυσήξει μακριά τους κανόνες της κυβέρνησης και τους κανονισμούς της εργασίας. (Μισούσε πραγματικά το συνδικάτο των υδραυλικών που τον χρέωσε ένα πακέτο για να μετακινήσει το θρόνο του.)

«Είναι πολύ δύσκολο να απολυθούν εργαζόμενοι στην Ευρώπη», παραπονέθηκε. Η απάντησή του: το ευρώ.

Το ευρώ θα κάνει πραγματικά την εργασία του όταν χτυπήσουν οι κρίσεις, ο Mundell εξήγησε. Κατάργηση του ελέγχου μιας κυβέρνησης πάνω από το νόμισμα θα αποτρέψει μικρούς βρωμερούς εκλεγμένους αξιωματούχους από τη χρήση Κεϋνσιανού νομισματικού και δημοσιονομικού χυμού για να τραβήξει ένα έθνος από την ύφεση.

Ο John Maynard Keynes το 1944 στη Διεθνή Διάσκεψη Νομισματική του ΟΗΕ στο Bretton Woods του New Hampshire. Η δουλειά του Robert Mundell έργο για την κατάρρευση του Bretton Woods άνοιξε το δρόμο για την Ευρωπαϊκή Νομισματική Ένωση. Φωτογραφία: Αρχείο Hulton

«Θέτει τη νομισματική πολιτική μακριά από τους πολιτικούς», είπε. «[Και] χωρίς τη δημοσιονομική πολιτική, ο μόνος τρόπος για τα έθνη να μπορούν να διατηρήσουν τις θέσεις εργασίας είναι με την ανταγωνιστική μείωση των κανόνων για τις επιχειρήσεις.»

Ανέφερε εργατική νομοθεσία, περιβαλλοντικούς κανονισμούς και, φυσικά, τους φόρους. Όλα θα ξεπλενόντουσαν από το ευρώ. Η δημοκρατία δεν θα επιτρεπόταν να παρεμβαίνει στην αγορά – ή στα υδραυλικά.

Όπως σημειώνει ακόμη ένας Νομπελίστας, ο Paul Krugman, η δημιουργία της ευρωζώνης παραβίασε το βασικό οικονομικό κανόνα γνωστό ως «βέλτιστη νομισματική περιοχή». Αυτός ήταν ένας κανόνας που επινοήθηκε από τον Bob Mundell.

Αυτό δεν ενοχλεί τον Mundell. Για τον ίδιο, το ευρώ δεν ήταν για τη μετατροπή της Ευρώπης σε μια ισχυρή, ενοποιημένη οικονομική μονάδα. Ήταν για τον Ρέιγκαν και τη Θάτσερ.

«Ο Ronald Reagan δεν θα είχε εκλεγεί πρόεδρος, χωρίς την επιρροή του Μαντέλ,» έγραψε κάποτε ο JudeWanniski στην Wall Street Journal. Τα οικονομικά της προσφοράς που πρωτοστάτησε ο Mundell έγιναν το θεωρητικό πρότυπο για τα Reaganomics – ή όπως ο Τζορτζ Μπους ο Πρεσβύτερος τα αποκάλεσε την «οικονομία βουντού» είναι: η μαγική πίστη στα γιατροσόφια της ελεύθερης αγοράς που ενέπνευσε επίσης τις πολιτικές της κυρίας Θάτσερ.

Ο Mundell μου εξήγησε ότι, στην πραγματικότητα, το ευρώ είναι ένα με τα Reaganomics:

«Η Νομισματική πειθαρχία αναγκάζει σε δημοσιονομική πειθαρχία και τους πολιτικούς, επίσης.»

Και όταν προκύπτουν κρίσεις, τα οικονομικά αφοπλισμένα έθνη δεν έχουν πολλά να κάνουν, παρά να σαρώσουν χονδρικά κυβερνητικούς κανονισμούς, μαζική ιδιωτικοποίηση κρατικών βιομηχανιών, να μειώσουν τους φόρους και να στείλουν το ευρωπαϊκό κράτος πρόνοιας στα σκουπίδια.

Έτσι, βλέπουμε ότι ο (μη εκλεγμένος) Πρωθυπουργός Mario Monti απαιτεί «μεταρρύθμιση» του εργατικού δίκαιου στην Ιταλία για να το κάνει ευκολότερο για τους εργοδότες όπως ο Mundell να απολύσουν αυτούς τους υδραυλικούς της Τοσκάνης. Ο Mario Draghi, ο (μη εκλεγμένος) επικεφαλής της Κεντρικής Ευρωπαϊκής Τράπεζας, κάνει έκκληση για «διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις» – ένας ευφημισμός για σχέδια σύνθλιψης των εργαζομένων. Επικαλούνται τη νεφελώδη θεωρία ότι αυτή η «εσωτερική υποτίμηση» του κάθε έθνους θα τους κάνει όλους πιο ανταγωνιστικούς.

Ο Monti και ο Draghi δεν μπορούν αξιόπιστα να εξηγήσουν πώς, αν κάθε χώρα της ηπείρου φτηναίνει το εργατικό δυναμικό της, μπορεί κανείς να αποκτήσει ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
Αλλά δεν χρειάζεται να εξηγούν τις πολιτικές τους, πρέπει μόνο να αφήσουν τις αγορές να κάνουν τη δουλειά για τα ομόλογα κάθε χώρας. Ως εκ τούτου, νομισματική ένωση είναι ταξικός πόλεμος με άλλα μέσα.

Η κρίση στην Ευρώπη και οι φλόγες της Ελλάδα έχουν παραγάγεί την θερμαντική λάμψη του πλανήτη αυτού που ο φιλόσοφος-βασιλιάς των από τη μεριά της προσφοράς Joseph Schumpeter ονομάζει «δημιουργική καταστροφή». Ο βοηθός του Schumpeter και απολογητής της ελεύθερης αγοράς Thomas Friedman πέταξε στην Αθήνα για να επισκεφθείτε την «αυτοσχέδια ιερό» της καμένης τράπεζας όπου τρεις άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους μετά από τον εμπρησμό από διαδηλωτές αναρχικούς, και χρησιμοποίησε την ευκαιρία για να δώσει μια ομιλία σχετικά με την παγκοσμιοποίηση και την Ελληνική «ανευθυνότητα».

Οι φλόγες, η μαζική ανεργία, η κοψοχρονιά πώληση των εθνικών περιουσιακών στοιχείων, θα φέρει αυτό που ο Friedman αποκάλεσε «αναγέννηση» της Ελλάδας και, εν τέλει, του συνόλου της ευρωζώνης. Έτσι ώστε όσοι Mundell και άλλοι με βίλες να μπορούν να βάλουν τις τουαλέτες τους, όπου στο διάολο και αν θέλουν.

Μακριά από την αποτυχία, το ευρώ, το οποίο ήταν το μωρό του Mundell, έχει κατά πάσα πιθανότητα πετύχει πέρα από τα πιο τρελά όνειρα του δημιουργού του.

Του Γκρεγκ Πάλαστ (Greg Palast)

O Greg Palast είναι ένας ερευνητής εταιρικών απατών και εκβιασμών που έγινε δημοσιογράφος.

Είναι ο συγγραφέας του μπεστ-σέλερ των New York Times, Η καλύτερη δημοκρατία που το χρήμα μπορεί να αγοράσει, καθώς και το δημοκρατία και κανονισμός και Ένοπλο φρενοκομείο. Επίσης, έκανε το ντοκιμαντέρ του BBC Οι περιουσίες της οικογένειας Μπους. Το τελευταίο του βιβλίο είναι το Κολατσιό των γυπών: Στην αναζήτηση των Χοίρων πετρελαίου, Πειρατών ισχύος και σαρκοβόρων υψηλών Οικονομικών (2012)